Dịch chuyển chuỗi cung ứng - cơ hội nào cho Việt Nam?

Theo ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE), hiện nay chuỗi cung ứng của nền sản xuất toàn cầu đang phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc. Nhất là sau đại dịch Covid-19, vấn đề dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc đã và đang được một số quốc gia như Mỹ, Nhật, Châu Âu… xem xét đặt ra, nhằm giảm bớt sự lệ thuộc vào nguồn cung từ quốc gia này.

Ảnh minh họa

Đơn cử như Nhật Bản đã đưa ra chương trình khuyến khích các doanh nghiệp (DN) rời khỏi Trung Quốc, bằng việc bỏ ra 2,2 tỷ USD để kéo các DN trở về Nhật hoặc tới các nước khác, nhất là các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam được coi là mục tiêu ưu tiên số 1. Bên cạnh đó, động thái thành lập "Mạng lưới kinh tế thịnh vượng" do Mỹ khởi xướng là cơ hội rất lớn để tạo nên chuỗi cung ứng toàn cầu nói chung mà Việt Nam có nhiều điều kiện để nắm bắt cơ hội.

Đánh giá của của Phòng Thương mại Hoa Kỳ (Amcham) tại Việt Nam cho thấy, khoảng 1/3 công ty Hoa Kỳ tại Trung Quốc xác định sẽ hủy bỏ hoặc tạm dừng đầu tư vào Trung Quốc. Có tới 40% DN cho hay sẽ dịch chuyển một phần hoặc toàn bộ dây chuyền sản xuất khỏi Trung Quốc, dự kiến đến các nước Đông Nam Á trong đó có Việt Nam. Dự báo năm 2020 do ảnh hưởng của Covid-19, xu hướng dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang các nước trong khu vực Đông Nam Á, trong đó Việt Nam là điểm đến quan trọng sẽ tiếp tục diễn ra.

“Hiện nay, sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cung nguyên vật liệu cũng như bán thành phẩm từ Trung Quốc, kể cả các ngành lớn như dệt may, da giày... Đây là thời cơ để Việt Nam có thể bứt ra và giảm dần sự phụ thuộc. Thông qua việc giải quyết dịch Covid-19 thành công, uy tín của Việt Nam đã được nâng cao trên trường quốc tế. Đây là cơ hội rất lớn cho các DN Việt vì nếu tham gia vào chuỗi cung ứng, Việt Nam sẽ được hỗ trợ mạnh mẽ về mặt kỹ thuật, chuyên môn, công nghệ và đặc biệt về nguồn vốn” - ông Nguyễn Văn Toàn nhận định.

Câu hỏi được đặt ra lúc này là làm sao để Việt Nam tận dụng được lợi thế của việc dịch chuyển chuỗi cung ứng và chuyển dịch sản xuất. Điều này không chỉ đòi hỏi sự hỗ trợ toàn diện từ chính quyền trung ương về các chính sách ưu đãi, quản lý rủi ro và đầu tư công vào cơ sở hạ tầng, mà còn là cả sự thích ứng nhanh chóng của các chủ đầu tư nhằm đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau từ các đơn vị sản xuất.

Bà Phạm Ngọc Thiên Thanh, Phó giám đốc bộ phận nghiên cứu và tư vấn, CBRE Việt Nam cho rằng, những nỗ lực xoa dịu căng thẳng thương mại và các chính sách ngăn ngừa thuế quan có thể làm suy yếu nguồn cầu, đặc biệt từ Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc và Hồng Kông trong ngắn hạn. Những lợi ích từ các hiệp định thương mại mới là động lực bền vững hơn cho nhu cầu của thị trường.

Bàn về vấn đề này, Tiến sĩ Chang Hee Lee - Giám đốc Tổ chức Lao động quốc tế tại Việt Nam cho rằng, về lâu dài các DN Việt phải thay đổi kế hoạch sản xuất để đảm bảo tính liên tục của chuỗi cung ứng và giảm thiểu rủi ro của những cú sốc tương tự như dịch bệnh Covid-19. Vì thế, Chính phủ và mỗi DN phải tính đến cách làm thế nào để các chuỗi cung ứng có khả năng chống chịu tốt hơn khi có sự cố gián đoạn xảy ra, hỗ trợ các ngành sản xuất, tăng cường năng lực và khả năng cạnh tranh cho các DN cung ứng Việt Nam.

Việc đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu do tác động của dịch bệnh đã khiến các DN nhận ra sự cấp bách của việc đa dạng hóa danh mục sản xuất, chuỗi cung ứng, tránh phụ thuộc vào một quốc gia. Việt Nam sẽ được hưởng lợi nhất định khi nhiều cơ sở sản xuất được dời từ Trung Quốc sang. Tuy nhiên, không phải tất cả các ngành sản xuất đều có thể dễ dàng chuyển sang Việt Nam khi trình độ tay nghề của công nhân còn hạn chế. Mặc dù vậy, với việc nhà đầu tư mong muốn đa dạng hóa chuỗi cung ứng và dịch chuyển thì Việt Nam cũng cần chuẩn bị sẵn sàng để không bỏ lỡ cơ hội đón “làn sóng” dịch chuyển chuỗi cung ứng thời kỳ hậu dịch bệnh.

Nhật Minh