Cựu chiến binh Trần Văn Nhâm với mô hình trồng bưởi Diễn trên đất Tiên Hội

Trải qua cuộc kháng chiến chống Mỹ oanh liệt của dân tộc và cuộc chiến tranh biên giới bảo vệ Tổ quốc tại các tỉnh miền núi phía bắc, năm 1981, cựu chiến binh Trần Văn Nhâm đã xuất ngũ, trở về quê hương cùng gia đình và tiếp tục gắn bó với nghề làm nông nghiệp.

            Vợ chồng ông Nhâm chăm sóc vườn bưởi.

Chiến trường tôi luyện cho ông bản lĩnh kiên cường, bất khuất của một người lính. Và bản lĩnh đó lại thôi thúc ông vươn lên trong cuộc sống đời thường, trở thành người lính tiên phong trên mặt trận xóa đói giảm nghèo, làm giàu cho chính mình, làm giàu cho xã hội và phát huy được phẩm chất cao đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”, cùng với nhân dân địa phương xây dựng quê hương, đất nước.

Với diện tích đất canh tác chỉ vẻn vẹn vài trăm m2 từ thời ông cha để lại, khu vườn nhà ông đã trở nên vô cùng chật hẹp khi cả đại gia đình cùng trông chờ vào đó. Nghề trồng vườn cần có một không gian rộng lớn mới có điều kiện để phát triển và thực hiện các dự án kinh tế, đảm bảo đạt năng suất hiệu quả. Ý tưởng mở rộng diện tích đất canh tác được nung nấu và ông Nhâm đã mạnh dạn thực hiện khi biết khu vực trồng chè của Nông trường Tân Việt Hoa, xã Tiên Hội, huyện Đại Từ có ý định bán. Năm 1990, ông Nhâm đã dùng số tiền tích lũy của mình và vay mượn thêm bạn bè, gia đình đầu tư mua gần 1ha đất Nông trường để làm nơi cư trú và triển khai mô hình kinh tế trồng vườn, chăn nuôi gia cầm, gia súc. Ông còn đưa cả vợ con và gia đình lên sinh sống, lập nghiệp tại đây.

​               Hệ thống tưới tiêu được lắp đặt trong vườn.

Lúc đầu, ông Nhâm chỉ chú trọng vào cây chè, loại cây được coi là kinh tế mũi nhọn của tỉnh, đồng thời trồng thêm một số cây ăn quả như: Mơ, hồng, vải… Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế cũng chưa đạt được như ý muốn. Và ý tưởng chợt lóe sáng khi ông nhận thấy chất đất nơi đây rất giống với đặc điểm thổ nhưỡng của vùng đất quê hương ông (Làng Diễn, xã Xuân Phương, huyện Từ Liêm, Hà Nội), nơi có loài cây cho giống quả quý đã trở thành nổi tiếng từ rất lâu đời, đó chính là cây bưởi Diễn.

Nghĩ là làm, ông Nhâm lặn lội về tận quê mua 20 cây bưởi giống về trồng thử. Hàng ngày, ông cần mẫn cùng vợ con miệt mài chăm sóc, bắt sâu, tỉa lá, bón phân, tưới nước cho cây. Và sau 4 năm, các cây bưởi Diễn đã không phụ công người trồng. Lứa quả đầu tiên lúc lỉu, thơm ngát, ngọt như đường như món quà vô giá ban tặng cho người có công chăm bón. Thứ quả quý tiến vua và được xếp vào hàng đặc sản của hoa trái đất Hà thành đã đơm hoa, kết trái sum xuê trong vườn nhà ông. Càng những lứa về sau, quả càng to mọng và sai trĩu trịt.

Quả bưởi Diễn trong thời kỳ thu hoạch

Mỗi cây cho từ 70 đến hàng trăm quả. Mỗi quả nặng từ 0,8 đến 1,2kg. Bưởi Diễn trồng trên đất Tiên Hội có hương vị thơm ngon không kém gì sản phẩm trồng ở Làng Diễn. Bưởi có vỏ mỏng, cuống nhỏ, múi căng mọng, ngọt lịm và mát như cam sành. Khi chín, quả có màu vàng sẫm, hạt bé xíu, tép bưởi bóng láng, giòn tan và rất róc vỏ. Bưởi thường thu hoạch vào dịp gần cuối năm, khi các gia đình tổ chức trung thu và chuẩn bị đón tết Nguyên Đán. Đặc biệt, sau khi thu hoạch, bưởi có thể để từ 3 đến 4 tháng quả vẫn ngọt và tươi ngon như lúc mới hái. Theo dân gian, bưởi Diễn còn có tác dụng ngăn ngừa, phòng chống căn bệnh ung thư rất hiệu quả.

Không chỉ thành công ở mô hình trồng cây bưởi Diễn, ông Trần Văn Nhâm còn lấy giống cây cam Canh ( loài cây đặc sản ở Làng Canh) quê ông để trồng thử nghiệm. Cây cam Canh đòi hỏi kỹ thuật trồng và chăm sóc cầu kỳ, chu đáo hơn nhưng lại đem lại nguồn lợi nhuận rất lớn. Cây cam Canh còn được gọi là cây cam đường Canh vì trái cây có vị ngọt đậm, thơm mát, khi chín mọng đỏ và có giá trị dinh dưỡng cao. Cam Canh còn là loại cây trồng để làm cảnh trong các dịp lễ tết, tượng trưng cho sự đầm ấm, sung túc và may mắn.

Trên thị trường hiện nay, cam Canh có thể bán với giá thành từ 60.000đ đến 80.000đ/kg. Bưởi Diễn bán với giá từ 25.000đ đến 40.000đ/quả. Cây cam Canh đào nguyên gốc có thể bán từ 800.000đ đến 1.000.000đ/cây, thường để trang trí và làm bon sai, cây cảnh. Ông Nhâm còn học kỹ thuật triết cành để nhân giống thêm trong vườn nhà và bán ra các thị trường lân cận. Cành triết được ông bán với giá 40.000đ đến 50.000đ/cành. Như vậy, tính sơ qua, với 300 gốc bưởi, 100 gốc cam và nguồn thu hoạch từ 13 - 14 tấn quả mỗi năm, đã cho gia đình ông Nhâm nguồn lợi nhuận (sau khi trừ chi phí) cũng dư được khoảng vài trăm triệu đồng.

 Cây bưởi Diễn và cam Canh đều là loại cây rễ nông, thích hợp với các loại đất thịt, đất đồi và không chịu được môi trường nước úng ngập. Khu vực xã Tiên Hội cũng là vùng đất khá màu mỡ, địa thế dốc, đất được san từ đồi xuống nên rất phù hợp với 2 loại cây này. Với cương vị là Chủ nhiệm Hợp tác xã Tiên Trường 3, ông Nhâm đã tuyên truyền, vận động, hướng dẫn mọi người dân ở đây cùng mang giống cây bưởi Diễn, cam Canh về trồng, chăm bón và phát triển trở thành cây bản địa của địa phương.

 Từ gần 1ha vườn cam Canh, bưởi Diễn của nhà ông Nhâm, hiện nay đã có cả một vùng quả ngọt, với diện tích lên tới 50ha. 2 loại quả bưởi và cam được Trung tâm kiểm định chất lượng giống và vật tư hàng hóa nông nghiệp chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng VIETGAP theo quyết định của Bộ Trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Xã Tiên Hội còn xây dựng được thương hiệu cam đường Canh và bưởi đường Tiên Hội đáp ứng nhu cầu sử dụng ngày càng cao về sản phẩm ngon và sạch của khách hàng. HTX Tiên Trường 3 cũng được đánh giá cao trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nhất là từ trồng chè sang trồng cây ăn quả, góp phần xây dựng nông thôn mới, tạo công ăn, việc làm cho bà con nhân dân cùng các xã viên, nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo đảm an sinh xã hội trên địa bàn.

Chia sẻ với chúng tôi, cựu chiến binh Trần Văn Nhâm tâm sự: “Xuất thân là người con của vùng đất Bưởi Diễn, cam Canh nổi tiếng, tôi rất muốn đặc sản của quê hương mình được nhiều người biết đến và đơm hoa, kết trái trên nhiều vùng đất. Tôi đã dùng tất cả tấm lòng chân tình, công sức, cùng với niềm tin, hy vọng vào sản phẩm quê nhà để đặc sản quý luôn gần gũi, gắn bó và giữ được nét văn hóa truyền thống trong lòng người Việt. Tôi tin là niềm tin ấy sẽ luôn bền vững, sáng lạn và mãi nở hoa ở vùng đất Tiên Hội này. Tôi muốn sản phẩm bưởi đường Tiên Hội và cam đường Canh sẽ luôn xứng đáng là những sản phẩm hoa quả sạch, ngon, đáp ứng được điều kiện sinh hoạt và cuộc sống tại cộng đồng…”

Kim Phượng